 |
| Heinrich Böhler, Gustav Klimt και Emilie Flöge, 1909. |
Σε μια έκθεση στη Neue Galerie, οι ποιμενικές σκηνές του καλλιτέχνη αποπνέουν την ίδια ζωή και συγκίνηση με τα πορτρέτα του.
Ο Γκούσταβ Κλιμτ (1862-1918) μνημονεύεται ως ένας από τους σημαντικότερους συμβολιστές ζωγράφους της Αυστρίας, γνωστός για τα στροβιλιζόμενα πορτρέτα γυναικών από φύλλα χρυσού που αποτελούν την επιτομή του αισθησιασμού και του μυστηρίου. Λιγότερο γνωστός για τα τοπία του σήμερα, ο Klimt ήταν αφοσιωμένος στο είδος για χρόνια, περνώντας συχνά τις καλοκαιρινές του διακοπές στην ύπαιθρο ζωγραφίζοντας το αγροτικό έδαφος που κατοικούσε. Βλέποντας αυτά τα έργα στο " Klimt Landscapes", την τελευταία έκθεση στη Neue Galerie της Νέας Υόρκης, μπορεί κανείς να δει πώς η πρακτική της προσωπογραφίας του Klimt συνυφαίνεται με τα τοπία του, καθώς η ίδια ζωή και το συναίσθημα που είναι εμφανή στα πορτρέτα του απηχούν -και μάλιστα πολλαπλασιάζονται- στο τις ποιμενικές του σκηνές.
Σε ένα σημείωμα του 1901 προς τη σύντροφο και μούσα του, Emilie Flöge, ο Klimt γράφει: «Είναι τρομερά, απαίσια εδώ στη Βιέννη, όλα ξεραμένα, καυτά, τρομακτικά, όλη αυτή η δουλειά πάνω από αυτή τη «φασαρία» - λαχταρώ να φύγω όσο ποτέ άλλοτε.» Και πήγε στο Attersee, μια από τις μεγαλύτερες λίμνες στην περιοχή Salzkammergut κοντά στο Σάλτσμπουργκ, όπου ο καλλιτέχνης περνούσε κάθε καλοκαίρι συνοδευόμενος από τον πρωτοποριακό καλλιτεχνικό του κύκλο.
Συμμετέχοντας στο Sommerfrische —μια καλοκαιρινή διακοπή από τους κατοίκους της πόλης στην ύπαιθρο—ο Klimt χρησιμοποίησε τα καλοκαίρια του ως ευκαιρία να εξερευνήσει καλλιτεχνικά. Μακριά από την καθημερινή του ζωή και τις οικονομικές του πιέσεις, ο Κλιμτ σταμάτησε τα προσεκτικά λεπτομερή πορτρέτα του της γυναικείας ελίτ της Βιέννης και βγήκε σε εξωτερικούς χώρους. Ζωγράφισε en plein air και απεικόνισε έντονα πράσινα πάρκα, καρποφόρα δέντρα και σπίτια καλυμμένα με κισσό, μεταξύ άλλων βουκολικών σκηνών.
Χωρίς κλασική εκπαίδευση στη ζωγραφική τοπίων, ο Κλιμτ απεικόνισε τους κυλιόμενους λόφους και τα ηλιόλουστα δέντρα με εγκατάλειψη (και χωρίς πρώτα να δημιουργήσει μελέτες), δοκιμάζοντας νέες τεχνικές ελεύθερα και απευθείας στον καμβά. Το Park at Kammer Castle (1909) αποτελεί παράδειγμα αυτού του πειραματισμού. Τα δέντρα, αν και όλα τα ομοιόμορφα σχήματα δημιουργούνται μέσω πουαντιλιστικών κουκκίδων, εξατομικεύονται μέσω του ψυχρού ή ζεστού χρωματισμού τους, ενώ η λίμνη -βαμμένη χωρίς μια πινελιά μπλε- είναι χτισμένη από μεγαλύτερες πινελιές από παστέλ πράσινα και κίτρινα . Το μόνο καθαρό κλαδί δέντρου είναι μια γκρίζα και καφέ γραμμή που σχηματίζεται στη δεξιά πλευρά του καμβά. Αλλά αυτό είναι αρκετό για να ανιχνεύσει το μάτι ότι βρισκόμαστε σε μια σκηνή δασικής λίμνης.
Τα καταπράσινα τοπία ενέπνευσαν ένα είδος παρηγοριάς για τον καλλιτέχνη. Από το 1914 έως το 1916, ο Κλιμτ και η Flöge περνούσαν μαζί τα καλοκαίρια τους στο πιο απομακρυσμένο χωριό Weissenbach, όπου νοίκιασαν το λεγόμενο Forester's House. Το ζευγάρι είχε μικρή αλληλεπίδραση με τους ντόπιους και απομονώθηκε σε αυτό το σπίτι και στο τοπίο που το περιβάλλει. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Klimt ολοκλήρωσε δύο μεγάλα έργα του Forester's House. Σε αυτά τα έργα, το τοπίο μοιάζει να καταπίνει ένα εξοχικό σπίτι μέσα από τον καταπράσινο κισσό που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της αρχιτεκτονικής . Ανοιχτά παράθυρα με πολύχρωμα ξύλινα κουφώματα διακόπτουν τον κισσό, αλλά στα περβάζια τους βρίσκει κανείς ακόμα περισσότερα λουλούδια, με μπουκέτα από τριαντάφυλλα, παιώνιες και τουλίπες.
Ο Κλιμτ φωτογραφιζόταν συχνά κατά τη διάρκεια του Sommerfrische του από φίλους και επαγγελματίες, με πιο αξιοσημείωτες την Emma Bacher-Teschner, τη Madame d'Ora, τον Antios και τον Fritz Walker. Στη γκαλερί απέναντι από τους πίνακές του υπάρχουν φωτογραφίες του καλλιτέχνη καθώς ποζάρει μόνος με τη ρόμπα του, με τη γάτα του ή δίπλα στην Flöge και τους φίλους τους καθώς κάνουν βόλτες σε χωματόδρομους, κάθονται σε γρασίδι ή κάνουν βαρκάδα.
Εκτός από τη φωτογραφία, η σύγχρονη φωτογραφία της εποχής του Κλιμτ έπαιξε μεγάλο ρόλο σε αυτά τα έργα. Ο κοινωνικός κύκλος του Κλιμτ επικαλύπτεται με το Vienna Camera Club, μια ομάδα που επηρεάστηκε από τους Γάλλους ιμπρεσιονιστές. Η έκθεση του Klimt στο έργο τους - πιο απαλές και πιο πολύχρωμες φωτογραφίες του τοπίου - επηρέασε βαθιά τους πίνακές του. Σε ένα μικρό θέατρο της έκθεσης υπάρχουν μερικές από αυτές τις φωτογραφίες, όπως το Λιβάδι του Heinrich Kuehn (1898), ένα τοπίο σε τόνους σέπια γεμάτο με γρασίδι, δέντρα και ουρανό. Η επιρροή του Camera Club στον Κλιμτ είναι ξεκάθαρη σε έργα όπως το The Large Poplar (1900), όπου το τοπίο γίνεται πιο ιμπρεσιονιστικό και ασαφές.
Ενώ βρισκόταν στις διακοπές του στο Sommerfrische , ο Klimt έκανε δώρο στην Flöge κοσμήματα από το Wiener Werkstätte (Εργαστήριο της Βιέννης). Πολλά από αυτά τα κομμάτια είναι ορατά, μαζί με τα σχέδια μόδας της ίδιας της Flöge. Ακόμη περισσότερο, οι θεατές μπορούν να δουν αυτά τα κοσμήματα στη Flöge μέσα από τις φωτογραφίες του μοντέλου, το οποίο, όπως υποδηλώνει το κείμενο του τοίχου, «μπορεί να θεωρηθεί ως μεταξύ των πρώτων τεκμηριωμένων λήψεων μόδας ενός «σούπερ μοντέλου» από έναν «διασημότερο καλλιτέχνη».
Το Wiener Werkstätte ήταν ένα κίνημα σχεδιασμού με επιρροή που ιδρύθηκε το 1903 από τον αρχιτέκτονα Josef Hoffmann και τον καλλιτέχνη Koloman Moser. Το στυλ σχεδίασης χαρακτηρίστηκε από μια δέσμευση στη δεξιοτεχνία, τη γεωμετρική αφαίρεση και μια απόρριψη της ιστορικής αναβίωσης. Ανάμεσα στα κοσμήματα είναι μια ιδιαίτερα περίπλοκη θήκη καπνού του 1912, σχεδιασμένη από τον Hoffmann. Η θήκη από μασίφ χρυσό είναι διακοσμημένη με πέτρες όπως κεχριμπάρι, γρανάτης, λάπις λάζουλι, τουρμαλίνη και τιρκουάζ διατεταγμένες σε γεωμετρικά τμήματα στυλ Mondrian.
Ερευνώντας τα τοπία του Κλιμτ, γίνεται μάρτυρας όχι μόνο των καλλιτεχνικών πειραματισμών του αλλά και της βαθιάς παρηγοριάς που του παρείχαν μέσα στο αστικό χάος. Αυτές οι ποιμενικές σκηνές, αποτυπωμένες με νέα ελευθερία και εμπνευσμένες από το Sommerfrische του, αποκαλύπτουν μια συμβιωτική σχέση μεταξύ της προσωπογραφίας του Klimt και της επικοινωνίας του με τη φύση, εμπλουτίζοντας την κατανόησή μας για το πολύπλευρο καλλιτεχνικό του όραμα και τη βαθιά επιρροή του περιβάλλοντός του στο έργο του.