Η ιστορία του διάσημου "Πρόγευμα στη χλόη" του Édouard Manet

Με αφορμή τη διάσταση που πήρε η παράσταση «Σαλό, 120 ημέρες στα Σόδομα», η οποία έκανε πρεμιέρα στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ το Σάββατο 10 Φεβρουαρίου 2024 σε σκηνοθεσία Αρη Μπινιάρη, περίπου 50 χρόνια μετά την ταινία έμβλημα του Πιερ Πάολο Παζολίνι, άδραξα την ευκαιρία στο να παρουσιάσω και να (υπερ) μοιραστώ την άποψή μου για τα παραπάνω δεδομένα.

Το "Σαλό ή οι 120 μέρες στα Σόδομα" είναι μια περίφημη ιταλική ταινία αμφιλεγόμενης κριτικής, του σκηνοθέτη Πιερ Πάολο Παζολίνι. Αναπαριστά μια σκληρή και αμείλικτη απεικόνιση της αποπνικτικής δύναμης της εξουσίας και της καταπίεσης μέσα από μια σειρά ακραίων και απόκοσμων σκηνών βίας και αποστροφής, που προκάλεσε μάλιστα έντονες αντιδράσεις και αμφιλεγόμενες συζητήσεις λόγω του ακραίου περιεχομένου της.Η πλοκή εστιάζει σε ένα έθνος διαφθοράς και απολυταρχισμού. Τρεις ισχυροί κυβερνητικοί εκπρόσωποι οργανώνουν μια σειρά από αποκρουστικά παιχνίδια με νέους, στα οποία οι νεαροί υποβάλλονται σε ακραία βασανιστήρια και σεξουαλική κακοποίηση. Η ταινία απεικονίζει τον απόλυτο έλεγχο και την απώλεια ανθρώπινης αξιοπρέπειας, καθώς οι νεαροί προσπαθούν ανεπιτυχώς να αντισταθούν στην ανελέητη εξουσία των κυρίων τους.

 

Στις αρχές Νοεμβρίου του 1975, ο Πιερ Πάολο Παζολίνι βρέθηκε νεκρός σε ακρωτηριασμένηκατάσταση σε μια παραλία της Οστια. Σε ηλικία 53 ετών, ο Ιταλός σκηνοθέτης είχε μόλις ολοκληρώσει την τελευταία του ταινία, το "Σαλό ή οι 120 μέρες στα Σόδομα", που ορισμένοι θεωρούν το αριστούργημά του. Η ταινία αυτή προκάλεσε έντονες αντιδράσεις όταν πρωτοκυκλοφόρησε στα μέσα της δεκαετίας του '70, με πολλές χώρες να την απαγορεύουν ή να την περιορίζουν σε περιθωριακές προβολές. Στην Ελλάδα, κάνει την πρεμιέρα της τον Οκτώβριο του 1980, αλλά ακόμα και τότε, η εκδοχή της ταινίας παραμένει αμφίβολη.

Να συγκρίνει κανείς μια θεατρική παράσταση, όπως αυτή που παρουσιάζει αυτήν την περίοδο ο Αρης Μπινιάρης στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, με το αντίστοιχο κινηματογραφικό έργο, μπορεί να είναι άδικο για το δεύτερο. Το σινεμά έχει τη δυνατότητα της πολλαπλής απεικόνισης και της πιο λεπτομερούς διαχείρισης του χρόνου, σε σχέση με την ζωντάνια και τη διάδραση που μεταφέρει στο κοινό μια θεατρική παράσταση.

Ας εξετάσουμε το φαινόμενο της ταινίας.

Αρχικά, η ίδια η ταινία δε σου επιτρέπει να την παρακολουθήσεις, ενώ σε τοποθετεί ταυτόχρονα σε μια συνθήκη του να την αναζητάς. Η θεματική που θίγει τη μετατρέπει αυτοστιγμεί την πιο μεταμοντέρνα ταινία που γυρίστηκε στη δεκαετία του '70.(ίσως έως και σήμερα.)Θα χαρακτήριζε κάποιος το έργο αυτό ως τη πεμπτουσία της ακύρωσης της ίδιας της ουσίας του κινηματογράφου, δηλαδή την οπτικοακουστική απόδοση της τεχνικής των λήψεων.

Από θεματική σκοπιά, αποτελεί μια από τις πιο απεγνωσμένα πολιτικές κινηματογραφικές αφηγήσεις που έχουν γυριστεί. Είναι ένα ξεκάθαρο μανιφέστο της μεγάλης οθόνης που διαπερνά θεωρίες(μοντερνισμός), μετατρέποντας το ίδιο το υλικό της, σε ένα πρωτότυπο είδος, σχολιαστικό αλλά και όχι ταυτόχρονα.Αυτό μιας και ο Παζολίνι το 1975 σχολίασε μέσω αυτής, την άνοδο του νεοφασισμού, την ισοπεδωτική αναλγησία αυτού σε μια νεωτεριστική κοινωνία, τον ρόλο της εξουσίας στο κοινωνικό σύνολο.Προσθέτει ακόμα αναφορές από τις τρεις φάσεις της κόλασης του Δάντη και από τα σκάνδαλα/αναφορές του Μαρκίσιου Ντεσαντ. Δημιουργεί μια ιεροτελεστία,μια θεατρική αυτοσχεδιαστική παράσταση που αυτοαναιρείται. Από μια εικαστική οπτική, συνδυάζει άψογες ωχρές χρωματικές παλέτες, κοστούμια με προσεγμένη αφήγηση από το ύφασμα έως τη ραφή ενώ παράλληλα στα αφτιά μας ηχεί κλασσική μουσική που συνοδεύεται από ηθοποιούς με ρέτρο μακιγιάζ.

Ο Παζολίνι καταφέρνει να σε εντάξει στη νοοτροπία της κλειδαρότρυπας, παίζοντας περίτεχνα με τα ανθρώπινα συναισθήματα και τις διαστροφές τους,σεριανίζοντάς σε, σε  πνευματικά μέσα από οξείες αντιφάσεις αηδίας, ερωτισμού, κινκ,ανθρωπισμού, κοινωνικών δεδομένων,καπιταλισμού, πολιτικής αντικειμενοποίησης και της ανθρώπινης υπόστασης/φύσης.

Αποτελεί ένα πνευματικό «χαστούκι» που σε ορισμένες περιπτώσεις έχει μεγαλύτερη ένταση από τις λέξεις που το αναλύουν.

Άλλωστε οι τέχνες έχουν δημιουργηθεί ώστε να σχολιάζουν, να ταρακουνούν, να μας τοποθετούν έξω από το safe zone μας. Μέσα από τη θέαση του Salo είτε στη θεατρική απόδοση, είτε στην κινηματογραφική, ο θεατής βιώνει αυτόν τον σκοπό των τεχνών.

 

for more infos or performance art : @sa_so_ri_

*Ακολουθήστε μας στο Google News, Facebook, instagram, twitter.

*Υποστηρίξτε μας μέσω του Patreon η του PayPal.​