 Smithfield Decretals , γ. 1300, Βρετανική Βιβλιοθήκη, Λονδίνο, Η.Β. Λεπτομέρεια. Αν έχετε παρακολουθήσει ποτέ το Monty Python and the Holy Grail, πιθανότατα θυμάστε τη σκηνή όταν το μοχθηρό κουνελάκι δολοφόνος (το οποίο, όπως θυμόμαστε, είναι ΔΥΝΑΜΙΤΗΣ!) επιτίθεται στον βασιλιά Αρθούρο και στους ιππότες. Και καθώς μπορεί να φαίνεται τυχαίο, γελοίο και σουρεαλιστικό όπως πολλές άλλες σκηνές των Monty Pythons, στην πραγματικότητα έχει κάποιες ρίζες στη σκοτεινή, μυστηριώδη ιστορία των μεσαιωνικών χειρογράφων.  Killer rabbits σε μεσαιωνικά χειρόγραφα: Breviary of Renaud de Bar, 1302-1304, Ms. 107, fol.-89r-141v, Bibliothèque de Verdun, Verdun, France. Λεπτομέρεια. Πριν από το 1440, όπου ο Johannes Gutenberg εφηύρε την τυπογραφία, τα βιβλία αντιγράφονταν με το χέρι. Στο Μεσαίωνα, αυτή η σκληρή δουλειά γινόταν από μοναχούς που ζούσαν σε μοναστήρια. Μερικά από αυτά τα βιβλία ήταν επίσης φωτισμένα - που σημαίνει ότι είχαν κάποιες πρόσθετες εικονογραφήσεις ή σχέδια. Μερικά από αυτά τα βιβλία είχαν επίσης τα λεγόμενα marginalia – τα σημάδια στα περιθώρια όπου μπορούμε να βρούμε πολύ συγκεκριμένες εικόνες τεράτων, θηρίων, ζώων, άσεμνες εικόνες υβριδίων ανθρώπου-ζώου και φυσικά ανθρώπινα γεννητικά όργανα. Αυτοί οι τύποι αστείων marginalia είναι γνωστοί ως drolleries, και έγιναν πιο δημοφιλείς από το 1250 έως τον 15ο αιώνα.  Άλμπρεχτ Ντύρερ, Η Αγία Οικογένεια με Τρεις Λαγούς , γ. 1496, The Art Institute of Chicago, Chicago, IL, USA. Στους μεσαιωνικούς χρόνους, τα κουνέλια θεωρούνταν συνήθως σύμβολα αγνότητας και αδυναμίας. Γι' αυτό μπορούμε συχνά να τα βρούμε στις σκηνές με την Αγία Οικογένεια ή τον Χριστό, όπως στο χαρακτικό του Dürer. Αλλά στα drolleries, έδειξαν την αληθινή τους φύση – σκληρά, σαδιστικά και βίαια ζώα. Σκότωναν ανθρώπους και άλλα ζώα, συχνά με πολύ περίπλοκο τρόπο.  Killer rabbits σε μεσαιωνικά χειρόγραφα: Decretals of Gregory IX , ca. 1300-1340, Ms. Royal 10 E IV, British Museum, Λονδίνο, Η.Β. Λεπτομέρεια. Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης, η κουλτούρα του "γέλιου" προσπαθούσε να κάνει τον κανονικό κόσμο γεμάτο μυστικισμό, δογματισμό και σοβαρότητα πιο υποφερτό. Μην ξεχνάτε ότι μιλάμε για μια πολύ άκαμπτη κοινωνία γεμάτη κοινωνικούς φραγμούς. Οι καρναβαλικοί εορτασμοί και τα αστεία δραματοποιώντας την κωμική και σχετική πλευρά των υπέρτατων αυθεντιών τόνισαν την αμφιθυμία της πραγματικότητας, φτάνοντας να αντιπροσωπεύουν τη δύναμη τόσο της απόλυτης ελευθερίας όσο και της φάρσας. Killer rabbits σε μεσαιωνικά χειρόγραφα: Smithfield Decretals , c. 1300, Βρετανική Βιβλιοθήκη, Λονδίνο, Η.Β. Λεπτομέρεια. Το 1929 ο Ρώσος φιλόσοφος και κριτικός λογοτεχνίας Mikhail Bakhtin επινόησε τον όρο «carnivalesque», ο οποίος είναι ένας λογοτεχνικός τρόπος που ανατρέπει και απελευθερώνει τις υποθέσεις του κυρίαρχου στυλ ή ατμόσφαιρας μέσω του χιούμορ και του χάους. Για τον Bakhtin, το «καρναβάλι» (το σύνολο των λαϊκών γιορτών, τελετουργιών και άλλων καρναβαλικών μορφών) είναι βαθιά ριζωμένο στην ανθρώπινη ψυχή τόσο σε συλλογικό όσο και σε ατομικό επίπεδο. Τα μοχθηρά κουνέλια από το περιθώριο πολύ σημαντικών και σοβαρών βιβλίων είναι τέλεια παραδείγματα πολιτιστικής ανατροπής όπως αυτό.  Killer rabbits σε μεσαιωνικά χειρόγραφα: Breviary of Renaud de Bar, ca. 1302-1303, 8 στ. 294r, Βρετανική Βιβλιοθήκη, Λονδίνο, Η.Β. Λεπτομέρεια. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Γάλλος αστέρας του μεσαιωνικού μοναχισμού, ο Κιστερκιανός Bernard του Clairvaux, τα περιέγραψε στα Decretals ως «γελοία τερατουργήματα» και έγραψε επίσης ότι «Ακόμα κι αν η ανοησία όλων αυτών δεν είναι ντροπή, τουλάχιστον κάποιος θα μπορούσε να τα απορρίψει».  Killer rabbits σε μεσαιωνικά χειρόγραφα: Breviary of Renaud de Bar, 1302-1304, Ms. 107, fol.-89r-89v, Bibliothèque de Verdun, Verdun, France. Λεπτομέρεια. Έτσι, μπορείτε να αντιμετωπίσετε τα δολοφονικά κουνέλια απλώς ως ένα μεσαιωνικό αστείο ή ως καθρέφτη της τότε κουλτούρας. Αλλά, φυσικά, ένας πολύ λιγότερο επιστημονικός τρόπος σκέψης γι' αυτό, αλλά πολύ συναρπαστικός - μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως η φανταστική εκδίκηση μεσαιωνικών χορτοφάγων και οπαδών των χνουδωτών και χαριτωμένων ζώων στους σκληρούς μεσαιωνικούς ανθρώπους που τρώνε. Γιατί ξέρετε ποια ήταν η κατάσταση στην πραγματική ζωή – ποιος ήταν ο κυνηγός και ποιος κυνηγήθηκε. Καλά που έχουμε βιβλία! Αυτό το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο dailyartmagazine |
Η σύγχρονη τέχνη στην ελλάδα και στο εξωτερικό, εικαστικά, γλυπτική, κατασκευές, καλλιτέχνες, γκαλερί, πολιτισμός |