Ο Ιησούς από τις αρχές 20ου αιώνα μέχρι σήμερα

​Μεταξύ των καλλιτεχνών του 20ου αιώνα μια σημαντική προσωπικότητα ήταν o Ζορζ Ρουό , ένας πιστός Καθολικός του οποίου τα πολυάριθμα έργα περιλαμβάνουν πίνακες του κεφαλιού του Χριστού που χαρακτηρίζουν τη χρήση του χώρου σαν βιτρό. τα διαπεραστικά εικονοειδή μάτια του. Το Ecce Homo (1936) είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό. Η Σταύρωση του Πάμπλο Πικάσο (1930) και το σχέδιο του Ιησού με μελάνι (1959) παραπέμπουν στον μεσαιωνικό «άνθρωπο της θλίψης», μια παράδοση που απεικονίζει τον Ιησού να φέρει τις πληγές της Σταύρωσης του. Αν καιΤο Red Pietà (1956) του Marc Chagall δεν περιέχει σχεδόν καθόλου άμεσες βιβλικές νύξεις - ο σταυρός μόλις διακρίνεται -Το White Crucifixion (1938) βάζει κατηγορηματικά τον Ιησού σε ένα εβραϊκό πλαίσιο απεικονίζοντάς τον με ένα εβραϊκό σάλι προσευχής γύρω από τη μέση του.

Ο 20ός αιώνας ήταν σημαντικός για την απεικόνιση του Ιησού στη ζωγραφική για δύο λόγους. Το ένα είναι ότι κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, όπως και σε άλλους αιώνες, οι θρησκευτικά σημαντικότερες οπτικές αναπαραστάσεις του Ιησού ήταν δημοφιλείς εικόνες που παράγονται από λιγότερους καλλιτέχνες. Τα έργα του Warner Sallman, για παράδειγμα, έγινε ο πιο ευρέως αναπαραγόμενος πίνακας του Ιησού. Το Head of Christ (1940) διανεμήθηκε σε στρατιώτες των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου . Ο Σάλμαν συνέχισε να ζωγραφίζει τον Ιησού σε διάφορα περιβάλλοντα, όπως στο Χριστός στη Γεθσημανή (1941), Ο Κύριος είναι ο ποιμένας μου (1943) και ο Χριστός ο πιλότος μας (1950).

Ο Σάλμαν θεώρησε τον Χριστό στην Πόρτα της Καρδιάς (1942) ως εργαλείο του χριστιανικού ευαγγελισμού. Αν και οι εικόνες του για τον Ιησού επηρεάστηκαν από τον προτεσταντικό φονταμενταλισμό , η απήχησή τους ήταν ευρύτερη, γεγονός που υποδηλώνει ότι αντικατόπτριζαν τον τρόπο με τον οποίο οι Αμερικανοί Χριστιανοί των μέσων του 20ού αιώνα αντιλαμβάνονταν τον Ιησού: ως ευγενικό, επιβεβαιωτικό και παρηγορητικό.

​Το έργο του Σάλμαν ήταν μέρος μιας μακράς παράδοσης της λαϊκής εικονογραφίας του Ιησού. Στους προηγούμενους αιώνες αυτές οι αναπαραστάσεις είχαν ποικίλες μορφές, όπως αναθηματικές εικόνες και, στη Βόρεια Αμερική , θαυμαστές διακοσμημένες με ένα πορτρέτο του Ιησού. Ο "Οι εικόνες της Ιερής Καρδιάς του Ιησού», στις οποίες ο Ιησούς απεικονίζεται μετωπικά με την κατακόκκινη καρδιά του που περιβάλλεται από αγκάθια, έγιναν εξαιρετικά δημοφιλείς στην Καθολική Ευρώπη όταν, το 1875, ο Πάπας Πίος Θ' αφιέρωσε τους καθολικούς απανταχού στην αφοσίωση στην Ιερή Καρδιά του Ιησού.

Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα των χριστολογικών εξελίξεων που προέκυψαν στον 20ό αιώνα ήταν αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί πολιτισμικός πλουραλισμός των εικόνων του Ιησού. Η εμφάνιση των αυτόχθονων χριστιανικών εκκλησιών στην Αφρική και την Ασία επέφερε μια πλούσια ποικιλία εικόνων και απεικονίσεων του Ιησού, οι οποίες σχεδόν όλες χαρακτηρίστηκαν από τη σύγκλιση της βιβλικής αφήγησης και του ιθαγενούς πολιτισμού . Ο Charles Ndege της Τανζανίας, ο Frank Wesley από την Ινδία και ο André Kamba Luesa από το Ζαΐρ, για παράδειγμα, απεικόνισαν τον Ιησού ως μέρος των δικών τους εθνοτικών πολιτισμών. Φυσικά, το ίδιο είδος πολιτιστικής αφομοίωσης της εικονογραφίας του Ιησού είχε λάβει χώρα στην ίδια την Ευρώπη ανά τους αιώνες, με αποτέλεσμα την παραδοσιακή απεικόνιση του Ιησού ως Βορειοευρωπαίο. Στην πορεία, η χριστιανική αμφιθυμία —αν όχι η εχθρότητα— προς τους Εβραίους εξασφάλισε ότι η φυσιογνωμία του Ιησού ήταν ομοιόμορφα απαλλαγμένη από σημιτικά χαρακτηριστικά. Τα μαλλιά και τα γένια μέχρι τους ώμους έγιναν καθοριστικά χαρακτηριστικά, παρόλο που οι πρώτες εικόνες του Ιησού από την ύστερη αρχαιότητα τον απεικόνιζαν, σύμφωνα και πάλι με πολιτιστικά πρότυπα, ως ξυρισμένο. Στα τέλη του 20ου αιώνα, ίσως αντικατοπτρίζοντας την αυξανόμενη πολιτιστική παγκοσμιοποίηση , το National Catholic Reporter , ένα αμερικανικό περιοδικό ειδήσεων, υποστήριξε ένα διαγωνισμό «Jesus 2000» για μια νέα εικόνα του Ιησού. Στον νικητήριο πίνακα, η Janet McKenzie's Ο Ιησούς του Λαού , ο Ιησούς είναι μελαχρινός, χοντρός και θηλυκός.

​Η πρωταρχική δυσκολία παρακολούθησης οποιασδήποτε απεικόνισης του Ιησού είναι η απουσία οποιασδήποτε σύγχρονης περιγραφής της εμφάνισής του. Είναι ενδιαφέρον ότι τα στερεότυπα μαλλιά και τα γένια του Ιησού μέχρι τους ώμους μπορεί να αντικατοπτρίζουν την επιρροή ενός εγγράφου του 14ου αιώνα που υποτίθεται ότι είναι αντίγραφο μιας αφήγησης που γράφτηκε από έναν σύγχρονο του Ιησού, τον Publius Lentulus. Σύμφωνα με τον Lentulus, ο Ιησούς είχε ψηλό μέτωπο, μαλλιά μέχρι τους ώμους ανοιχτά στο κέντρο, μεγάλα μάτια, γένια και χαρακτηριστικά χωρίς σημιτική ιδιότητα. Ο Lentulus περιέγραψε τα μαλλιά του Ιησού ως «το χρώμα του ινδικού, πλήρως ώριμα και απλά μέχρι τα αυτιά του, αλλά από τα αυτιά του προς τα κάτω κάπως κατσαρωμένα και πιο προσανατολισμένα στο χρώμα», το μέτωπό του ως «λείο και απλό» και τα γένια του ως «Κάπως χοντρό, ευχάριστο στα μαλλιά του κεφαλιού του για χρώμα».

Ταινίες

Έχουν γυριστεί περισσότερες ταινίες για τον Ιησού παρά για οποιαδήποτε άλλη ιστορική προσωπικότητα, γεγονός που καταδεικνύει τη συνεχιζόμενη σημασία του Ιησού στον δυτικό πολιτισμό. Πολλές από αυτές τις ταινίες ήταν μη εμπορικές προσπάθειες, που παρήχθησαν από εκκλησίες ως ευαγγελικά και ιεραποστολικά εργαλεία. Στη δεκαετία του 1930 και του 1940, οι φονταμενταλιστές Προτεστάντες στις Ηνωμένες Πολιτείες , ενώ κατήγγειλαν τις δημοφιλείς ταινίες του Χόλιγουντ ως ανήθικες, ίδρυσαν τις δικές τους εταιρείες παραγωγής για να κάνουν τις ταινίες αποδεκτές από το συντηρητικό χριστιανικό κοινό. Το Moody Bible Institute of Chicago, για παράδειγμα, παρήγαγε μια σειρά από ταινίες ντοκιμαντέρ που είχαν ως στόχο να αποδείξουν ότι ο φυσικός κόσμος δημιουργήθηκε από έναν ευφυή σχεδιαστή. Άλλες εταιρείες, όπως η Billy Graham Evangelistic Association , παρήγαγε ταινίες μεγάλου μήκους στις οποίες η μετατροπή του πρωταγωνιστικού χαρακτήρα ήταν το κεντρικό μοτίβο. Αυτές οι εταιρείες, ωστόσο, απέφυγαν από προσπάθειες να απεικονίσουν τη ζωή του Ιησού.

Τρία προβλήματα έχουν περιπλέξει σοβαρά όλες τις προσπάθειες για την απεικόνιση του Ιησού σε ταινία. Πρώτον, τέτοιες ταινίες έπρεπε να αντιμετωπίσουν το γεγονός ότι οι κύριες πηγές πληροφοριών για τη ζωή και τα έργα του Ιησού, τα τέσσερα Ευαγγέλια της Καινής Διαθήκης, δεν είναι βιογραφίες με τη συνήθη έννοια. Αφήνουν μεγάλα κομμάτια της ζωής του Ιησού ακάλυπτα, εστιάζοντας στο σύντομο διάστημα της δημόσιας διακονίας του και δεν μεταφέρουν σχεδόν τίποτα για την παιδική ή την εφηβεία του. Οι περισσότερες ταινίες προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν αυτό το πρόβλημα προσθέτοντας πλασματικές αφηγήσεις στις αφηγήσεις των Ευαγγελίων, που συνήθως εμπλέκουν τον ρωμαϊκό στρατό ή τον Ρωμαίο κυβερνήτη Πόντιο Πιλάτο , όπως στο έργο του Τζορτζ Στίβενς The Greatest Story Ever Told (1965), Cecil B. DeMille 's King of Kings (1927) και Franco Zeffirelli Jesus of Nazareth (1977). Η προφανής δυσκολία με αυτήν την προσέγγιση είναι ότι αυτές οι προσθήκες είτε είναι εντελώς εφευρεμένες είτε, στην καλύτερη περίπτωση, άκρως εικασιακές.

Η εναλλακτική προσέγγιση, που περιορίζει την αφήγηση σε ένα τμήμα της ζωής του Ιησού -όπως προτείνεται στον τίτλο του Ο Τελευταίος Πειρασμός του Χριστού (1988) του Μάρτιν Σκορτσέζε- δεν έχει επιδιωχθεί ευρέως. (Ακόμη και ο Τελευταίος Πειρασμός απεικονίζει περισσότερα από τη Σταύρωση του Ιησού.) Ένα πιο ακραίο παράδειγμα σε αυτό το πνεύμα είναι ο Ιταλός σκηνοθέτηςΤο Ευαγγέλιο κατά Ματθαίο (1964) του Pier Paolo Pasolini , το οποίο είναι μια αυστηρή απόδοση του Ευαγγελίου. Δεν υπάρχει σενάριο ως τέτοιο—ο Παζολίνι περιορίστηκε στις λέξεις που βρέθηκαν στο Ευαγγέλιο—και μόνο σκηνές που περιγράφονται απόΟ Ματθαίος παρουσιάζεται.

Το δεύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ταινίες για τον Ιησού (και, πράγματι, όλες οι βιβλικές ταινίες) αφορά το θέμα της ερμηνείας. Υπάρχει ένα ευρύ φάσμα προοπτικών, τόσο θρησκευτικών όσο και μη, σχετικά με τη φύση (ή τις φύσεις) και τη σημασία του Ιησού, και καμία ταινία για αυτόν δεν μπορεί να αποφύγει, άμεσα ή έμμεσα, να πάρει θέση σε αυτά τα ερωτήματα. Μια βασική πτυχή του προβλήματος έχει να κάνει με τη φυσική εμφάνιση του Ιησού. Θεωρείται δεδομένο ότι ο ηθοποιός που υποδύεται τον Ιησού πρέπει να είναι «όμορφος», τουλάχιστον σύμφωνα με τα πρότυπα της περιόδου στην οποία γυρίζεται η ταινία. Αλλά πέρα ​​από αυτό και τα παραδοσιακά μαλλιά και γένια μέχρι τους ώμους, υπάρχει ελάχιστη συναίνεση για το πώς πρέπει να δείχνει ο Ιησούς. Στο The Greatest Story Ever Told , για παράδειγμα, ο Ιησούς απεικονίζεται να έχει ξανθά μαλλιά και μπλε μάτια.

Ο υπερφυσικός ή θαυματουργός χαρακτήρας πολλών από τις ιστορίες των Ευαγγελίων (και της Βίβλου γενικότερα) είναι ένα τρίτο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι κινηματογραφιστές. Είτε τα γεγονότα σε αυτές τις ιστορίες παρουσιάζονται ως φυσικά γεγονότα είτε ως πραγματικά υπερφυσικά ή θαυμαστά, κάποιο τμήμα του κοινού που παρακολουθεί είναι πιθανό να προσβληθεί. Επιπλέον, σε ταινίες που παρουσιάζουν μια υπερφυσική ερμηνεία, υπάρχει το περαιτέρω πρόβλημα του πώς να απεικονιστούν αυτά τα γεγονότα οπτικά.

του Μελ Γκίμπσον Το Πάθος του Χριστού (2004) αποφεύγει ορισμένα από τα προβλήματα όταν παρακολουθεί μια ταινία για τον Ιησού, εστιάζοντας στις τελευταίες 12 ώρες της ζωής του Ιησού, από τη σύλληψή του μέχρι τη Σταύρωση του. Η ταινία επικρίθηκε, ωστόσο, για τον υποτιθέμενο αντισημιτισμό, την υπερβολική καταστροφή και τη βία και το συντηρητικό θεολογικό της μήνυμα. Η διαμάχη γύρω από την ταινία υποδεικνύει για άλλη μια φορά την εννοιολογική αδυναμία δημιουργίας ενός παγκοσμίως αποδεκτού κινηματογραφικού πορτρέτου του Ιησού από τη Ναζαρέτ σε μια εποχή που η παραδοσιακή κατανόηση του Ιησού έχει σε μεγάλο βαθμό εξαφανιστεί.

Μερικές ταινίες προσπάθησαν να απεικονίσουν τον Ιησού στο παρόν, υποδηλώνοντας -όπως και πίνακες του ύστερου μεσαιωνικού και του τέλους του 19ου αιώνα- τη διαχρονικότητα της ιστορίας του Ιησού. του Denys Arcand Ο Ιησούς του Μόντρεαλ (1990), για παράδειγμα, υποδύεται μια ομάδα ηθοποιών στο Μόντρεαλ που προσλαμβάνονται για να ανεβάσουν ένα έργο Παθών . Όπως το κάνουν, έρχονται σε σύγκρουση με το θρησκευτικό και πολιτικό κατεστημένο. Ο αρχηγός τους σκοτώνεται όταν πέφτει πάνω του ένας σταυρός που χρησιμοποιείται στο έργο και «ανασταίνεται» όταν τα όργανά του δωρίζονται σε άλλους. Μια άλλη εξαιρετική εικονογράφηση αυτής της κατηγορίας είναι το Celui qui doit mourir (1957, «Αυτός που πρέπει να πεθάνει»), του Γάλλου σκηνοθέτη Ζυλ Ντασέν .

​Ένα σχετικό είδος ταινίας δεν ασχολείται άμεσα με τον Ιησού, αλλά απεικονίζει φιγούρες «λυτρωτές» που είναι λίγο πολύ διαμορφωμένες μετά από αυτόν. Στο Tony Richardson ’sSanctuary (1961, βασισμένο σε δύο ιστορίες του William Faulkner ), του Stevens's Shane (1953) καιτου Clint EastwoodPale Rider (1985), για παράδειγμα, μια φιγούρα θυσιάζει τον εαυτό του ( Sanctuary ) ή εντάσσεται στο πλευρό του καλού σε μια μάχη μεταξύ καλού και κακού ( Shane , Pale Rider ).

Ο Ιησούς έχει επίσης απεικονιστεί σε μιούζικαλ που αργότερα έγιναν ταινίες. Ίσως τα πιο γνωστά παραδείγματα είναι ο Andrew Lloyd Webber και ο Tim Rice Jesus Christ, Superstar (1971) και Stephen Schwartz και John Michael Tebelak'sGodspell (1971). Αν και αυτές οι ταινίες δεν ξεφεύγουν από τα αφηγηματικά και ερμηνευτικά προβλήματα που αναφέρθηκαν παραπάνω, η μορφή του μιούζικαλ έχει έναν τρόπο να μεταφράζει την ιστορία του Ιησού σε μια ζωηρή αφήγηση χαρούμενης φαντασίας. Ένα τελευταίο είδος ταινιών για τον Ιησού αποτελείται από σάτιρες του Ιησού ή του Χριστιανισμού. εκπροσωπείται καλά από Monty Python's Life of Brian (1979).

Αρχικά δημοσιεύθηκε στο britannica.com

---

*Ακολουθήστε μας στο Google News, Facebook, instagram, twitter και γίνετε μέρος της κοινότητας μας στο Discord.

*Υποστηρίξτε μας μέσω του Patreon η του PayPal.